รองช้ำ เป็นโรคที่พบได้บ่อยในกลุ่มอาการปวดส้นเท้า ตำแหน่งที่ปวดมักจะอยู่ใต้ส้นเท้า อาการมักจะเป็นเยอะในก้าวแรกๆหลังตื่นนอน ซึ่งในบางคนที่มีอาการเรื้อรังอาจทำให้มีกระดูกงอกเกิดขึ้นได้ !!
สาเหตุ
โครงสร้างใต้ฝ่าเท้าปกติจะมีพังผืดชิ้นใหญ่ชื่อ Plantar Fascia อยู่ ซึ่งมีจุดเกาะจากเยื่อหุ้มกระดูก (Periosteal) ของกระดูกส้นเท้า (Calcaneus) ไปยังกระดูกข้อนิ้วเท้าต่างๆ พังผืดนี้มีหน้าที่ช่วยซับแรง และกระจายน้ำหนักขณะที่เรายืน เดิน
หากเรามีการใช้งานมากเกินไปหรือพังผืดมีความตึงมาก อาจทำให้เกิดแรงกระชากที่จุดเกาะมากขึ้น ส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บฉีกขาด และอักเสบตามมา
และหากมีการบาดเจ็บซ้ำๆสะสมจนเรื้อรัง อาจทำให้เยื่อหุ้มกระดูกถูกดึงให้ห่างออกจากกระดูก และเกิดช่องว่างขึ้น เมื่อบริเวณนั้นมีการบาดเจ็บเกิดขึ้นอีก กระบวนการซ่อมแซมของร่างกายจะมีการสร้างเซลล์กระดูกเข้าไปเติมในช่องว่างนั้น ทำให้เกิดกระดูกงอกขึ้นมา (Spur)
Ref : Anatomy Trains: Myofascial Meridians for Manual and Movement Therapists, 3ed
ปัจจัยที่ส่งผลให้เกิดการบาดเจ็บ
- กิจกรรมที่มีการลงน้ำหนักเยอะหรือนาน เช่น ยืน เดินเป็นเวลานาน วิ่ง กระโดด
- โครงสร้างเท้าที่ผิดปกติ : ภาวะเท้าแบนหรืออุ้งเท้าสูง ส่งผลให้การลงน้ำหนักและกระจายน้ำหนักไม่สมดุล
- น้ำหนักเยอะ ส่งผลให้พังผืดใต้ฝ่าเท้าต้องรับภาระมากขึ้น
- สวมรองเท้าไม่เหมาะสม
- กล้ามเนื้อและพังผืดใต้ฝ่าเท้าตึงเกินไป
- กล้ามเนื้อน่องและอุ้งเท้าไม่แข็งแรง
อาการ
- เจ็บส้นเท้าเยอะในก้าวแรกๆหลังตื่นนอน หรือช่วงที่ไม่ได้ลงน้ำหนักนานๆ
- เจ็บมากขึ้นเมื่อเหยียบพื้นที่แข็ง หรือขึ้นบันได
- กระดกข้อเท้าขึ้นได้น้อยลง เนื่องจากเอ็นร้อยหวายและน่องมีความตึง
วิธีแก้อาการรองช้ำด้วยตัวเอง
- ลดการใช้งาน กิจกรรมที่ส่งผลให้มีอาการปวด
- ประคบเย็นเพื่อลดปวด หลังจากการใช้งานเยอะๆ
- ยืดกล้ามเนื้อน่อง
- บอลคลึงคลายพังผืดฝ่าเท้า
**หากอาการไม่ดีขึ้น แนะนำปรึกษาแพทย์หรือนักกายภาพบำบัด เพื่อตรวจหาปัญหาและวางแผนการรักษาเฉพาะบุคคลเพิ่มเติม**
การรักษารองช้ำด้วยกายภาพบำบัด
- การใช้เครื่องมือทางกายภาพบำบัด เพื่อเร่งกระบวนการซ่อมแซมในจุดที่บาดเจ็บ และช่วยเพิ่มการไหลเวียนเลือดให้กับพังผืด กล้ามเนื้อที่มีความตึงมาก
- การใช้เทคนิคมือเพื่อช่วยขยับข้อต่อ (หากมีปัญหา) คลายกล้ามเนื้อ เพิ่มความยืดหยุ่น
- โปรแกรมออกกำลังกายเฉพาะบุคคล ที่จะช่วยเสริมในจุดที่อ่อนแรง และกลับไปใช้งานได้อีกครั้ง
